Buôn bán trái phép động vật hoang dã xảy ra trên tất cả các tuyến biên giới trong năm 2016

0
589

Thực hiện Chỉ thị số 28/CT- TTg ngày 17/9/2016 của Thủ tướng Chỉnh phủ về một số giải pháp cấp bách phòng ngừa, đấu tranh với hành vi xâm hại các loài động vật hoang dã trái pháp luật, trong năm 2016, ngành Hải quan đã chủ động xây dựng kế hoạch, phương án đấu tranh chống buôn bán, vận chuyển trái phép động vật hoang dã đạt được hiệu quả cao.

Theo Bộ Tài chính, năm 2016, tình hình buôn bán, vận chuyển các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm tiếp tục có diễn biến phức tạp trên cả 3 tuyến cửa khẩu đường biển, đường bộ và đường hàng không trong cả nước.

Theo đó, trên tuyến đường bộ, động vật hoang dã từ Châu Phi và một số quốc gia khác, được vận chuyển qua Lào, Campuchia sau đó vận chuyển vào Việt Nam. Từ Việt Nam, các đối tượng tiếp tục vận chuyển lậu qua các đường mòn, đường tắt sang Trung Quốc. Các đối tượng buôn lậu đã sử dụng thủ đoạn chủ yếu là chia nhỏ, cất giấu động vật hoang dã và sản phẩm động vật hoang dã như: ngà voi, vẩy tê tê, xương hổ, rắn, rùa, cầy, cáo các loại… trong hàng hóa nông sản xuất khẩu, trong hành lý, trong người hoặc trên phương tiện vận tải để vận chuyển qua cửa khẩu, lối mở, đường mòn biên giới. Một số đối tượng lợi dụng sự thông thoáng trong chính sách quản lý nhà nước về hải quan đối với các loại hình kinh doanh trong hoạt động xuất nhập khẩu như: tạm nhập-tái xuất, quá cảnh… để buôn bán, vận chuyển trái phép mặt hàng này. Ngoài ra các đối tượng còn lợi dụng việc gây nuôi, việc cấp phép của cơ quan Cites đối với nhóm IIB để kết hợp nhuần nhuyễn, kinh doanh động vật hoang dã nhóm IB hoặc nhóm IIB có giá trị kinh tế cao.

Trên tuyến hàng không, nhiều vụ việc đã phát hiện mang tính chất nghiêm trọng, thủ đoạn tinh vi, nổi bật trong số đó là các vụ vận chuyển trái phép ngà voi và sừng tê giác. Các đối tượng chủ yếu mua bán ngà voi, sừng tê giác tại Châu Phi (Angola, Mô-dăm-bích, Nam Phi, Kenya) sau đó vận chuyển bằng đường hàng không về Việt Nam (sân bay quốc tế Nội Bài, Tân Sơn Nhất) để buôn bán, vận chuyển trái phép sang các nước lân cận. Nhằm qua mắt hải quan, các đối tượng thường dùng thủ đoạn cất giấu trong các đồ vật (bôi tỏi, hoặc chia nhỏ, cất giấu ngụy trang trong valy …); móc nối với một số đối tượng có nhiệm vụ trong sân bay để tuồn hàng ra ngoài, qua mặt các lực lượng chức năng. Đặc biệt, thời gian gần đây, một số vụ việc vi phạm được phát hiện lại có tuyến đường vận chuyển từ các nước ít bị nghi ngờ từ những vùng không có động vật hoang dã như Trung Đông.

Trên tuyến đường biển, thủ đoạn phổ biến đối tượng thường dùng là lợi dụng các ưu đãi trong chính sách xuất nhập khẩu, hàng hóa; lợi dụng việc tạo thuận lợi trong quy trình thù tục hải quan điện tử và việc áp dụng quản lý rủi ro trong hoạt động quản lý Nhà nước về Hải quan để khai báo sai tên hàng; lợi dụng việc chuyển tải tại cảng trung chuyển nước ngoài để tạo mới chứng từ, che giấu cảng xếp hàng gốc. Hàng hóa được chuyển tải qua nhiều tàu, vận chuyển qua nhiều cảng ở các nước khác nhau trước khi đến Việt Nam; tên hàng trên chứng từ là hoàn toàn giả mạo để trốn tránh sự kiểm tra, kiểm soát của các cơ quan chức năng; khi bị phát hiện thì từ chối nhận hàng hoặc không khai báo làm thủ tục hải quan. Để đối phó với sự kiểm tra, kiểm soát của cơ quan Hải quan và các lực lượng chức năng khác, động thực vật hoang dã trên tuyến này thường được khai báo là hàng thủy tinh, giấy cuộn, than củi, lạc nhân đóng bao, gỗ thường nhưng thực tế kiểm tra, khám xét, phát hiện hàng là gỗ, ngà voi, mai rùa,… vi phạm Công ước Cites.

Trước thực trạng nêu trên, ngành Hải quan luôn chủ động nắm bắt tình hình và triển khai quyết liệt các kế hoạch, chương trình công tác của Chính phủ, Bộ Tài Chính về công tác chống buôn lậu, vận chuyển trái phép động thực vật hoang dã. Theo đó, đã phối hợp với các lực lượng chức năng như Biên phòng, Công an, Kiểm lâm, Quản lý thị trường,… tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát chặt chẽ các cửa khẩu hàng không, cảng biển, đường bộ quốc tế, đường mòn, lối mở qua biên giới; tập trung phát hiện, xử lý dứt điểm các đường dây, ổ nhóm buôn bán trái phép động vật hoang dã bao gồm cả mẫu vật giả ở khu vực biên giới và thị trường nội địa. Trong công tác đấu tranh, ngăn chặn tội phạm động, thực vật hoang dã, ngành Hải quan luôn chủ động, tích cực phối hợp với lực lượng chức năng trên cơ sở các quy chế đã được ký kết giữa các bên, đưa quan hệ phối hơp giữa cơ quan Hải quan với các lực lượng như Công an, Biên phòng, Cảnh sát biển, Quản lý thị trường ngày càng hiệu quả, có chiều sâu, trong đó, chú trọng ngay từ công tác trao đổi thông tin; tổ chức lực lượng, phương tiện hiệp đồng tác chiến, đấu tranh, bắt giữ xử lý các vụ việc đến phối hợp tổ chức hội thảo, tập huấn,… nhằm nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Ngoài ra, ngành Hải quan cũng tăng cường hợp tác quốc tế, trao đổi, chia sẻ thông tin với đầu mối tình báo Hải quan các quốc gia để chủ động kiểm soát khi phát hiện thông tin nghi vấn. Công tác phổi hợp với các tổ chức quốc tế như Tổ chức Quyền con người và Động vật hoang dã (FREELAND), Tổ chức phòng chống tội phạm và ma túy Liên hiệp quốc (UNODC), Hiệp hội bảo tồn động vật hoang dã (WCS), Cơ quan phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID), Mạng lưới giám sát buôn bán động, thực vật hoang dã (TRAFFIC) và các tổ chức quốc tế khác. Đặc biệt, ngành đã chú trọng tập trung vào các lĩnh vực: phối hợp tuyên truyền, phổ biến pháp luật phòng, chống buôn bán các loài động vật hoang dã qua biên giới, tổ chức các hội thảo quốc tế chia sẻ kinh nghiệm giữa các lực lượng thực thi, tập huấn nâng cao năng lực nhận dạng động vật hoang dã trong và ngoài nước, ….

Kết quả, trong năm 2016, toàn ngành Hải quan đã phát hiện và bắt giữ 26 vụ vận chuyển ngà voi và các sản phẩm từ ngà voi (4.858,2kg); sừng tê giác (2,7kg); tê tê (647kg), vảy tê-tê (28kg); rùa (50kg), chân tay gấu (58kg); chích chòe lửa (09 con), họa mi Đài Loan (02 con); Sừng, da, móng chân của loài tê giác trắng; răng nanh, vuốt của loài gấu ngựa; xương của loài báo hoa mai (87,9kg)… Đặc biệt, tại Cục Hải quan TP.HCM đã liên tục phát hiện 7 vụ nhập khẩu trái phép ngà voi từ châu Phi về cảng Cát Lái, ngụy trang tinh vi trong những lóng gỗ.

Tiếp tục tổ chức thực hiện công tác phòng ngừa, phát hiện, đấu tranh đối với hoạt động buôn bán vận chuyển trái phép động thực vật họang dã qua biên giới trong các năm tới, Bộ Tài chính cho biết sẽ chủ động phối hợp với các cơ quan Chính Phủ và các tổ chức phi Chính phủ trong việc thực thi Công ước Cites tại Việt Nam. Tuy nhiên, để thực hiện có hiệu quả công tác này, theo Bộ Tài chính thì cần phải có một số giải pháp chung và triển khai đồng bộ trong tất cả các ngành, các cấp. Đó là:

– Sửa đổi, bổ sung các văn bản có liên quan đến công tác phòng ngừa, phát hiện đấu tranh đối với hoạt động buôn bán, vận chuyển trái phép động thực vật hoang dã như Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 và Nghị định 157/2013/NĐ- CP của Chính phủ.

– Các cơ quan quản lý chuyên ngành có thẩm quyền về việc cấp giấy phép đối với hoạt động gây nuôi các loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm trong nội địa thường xuyên quản lý, kiểm tra chặt chẽ để tránh tạo sơ hở cho các đối tượng lợi dụng hợp pháp hóa nguồn gốc các loài động, thực vật hoang dã đã được mua gom trái phép để kinh doanh, buôn bán, vận chuyển trái phép qua biên giới.

– Thiết lập cơ chế phối hợp liên ngành hiệu quả, trong đó có vai trò của các tổ chức quốc tế, tổ chức xã hội,… ở tất cả các khâu, từ tổ chức tuyên truyền vận động, đào tạo nhận biết các loài động vật hoang dã cần được bảo vệ,… đến phối hợp phát hiện, bắt giữ và xử lý.

– Xây dựng các đầu mối trao đổi thông tin thường xuyên về tội phạm trong lĩnh vực này ở các nước nhằm tạo điều kiện hỗ trợ về thông tin xác minh, điều tra.

– Tiến hành tập huấn hàng năm về động thực vật hoang dã cho các cơ quan thực thi pháp luật (nhận dạng loài, áp dụng Cites, các xu hướng và thủ thuật buôn lậu, luật pháp liên quan mới ban hành).

Duy Hà – Hải Quan Hồ Chí Minh