Chưa có văn bản về truy xuất nguồn gốc
Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường cho biết, liên quan đến lĩnh vực y tế, Bộ Y tế đã chỉ định 14 cơ quan kiểm tra nhà nước về ATTP, ban hành quy định kiểm tra thực phẩm nhập khẩu theo nguyên tắc quản lý rủi ro (QLRR) và thừa nhận các giấy chứng nhận của các nước XK giúp rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa. Trong giai đoạn 2011-2016, đã kiểm tra 143.460 lô hàng NK, phát hiện 254 lô không đạt (chiếm tỷ lệ 0,18%). Các lô hàng không đạt sẽ được xử lý theo 4 hình thức: tái chế, tái xuất, tái sản xuất và chuyển mục đích sử dụng.
Truy xuất nguồn gốc, trong luật quy định rõ, cấm sử dụng nguyên liệu, từ nghị định đến thông tư chưa có văn bản nào quy định về truy xuất nguồn gốc, nên thiếu công cụ trong việc xử lý khi thanh tra, kiểm tra phát hiện vi phạm. Đây là nguy cơ lớn nhất khi không truy xuất được nguồn gốc thực phẩm, nhất là nguồn thực phẩm NK. Từ thực tế này, Thứ trưởng Trương Quốc Cường kiến nghị, Quốc hội ban hành nghị quyết thành lập hệ thống thanh tra ATTP ở địa phương. Hiện nay, 1 DN sản xuất thực phẩm chịu sự quản lý, kiểm tra của 3 bộ, trong khi đó 3 bộ có chức năng, quyền hạn ngang nhau nên chưa có người “cầm trịch”, chính vì thế cần quy về một đầu mối quản lý. “TP.HCM vừa thành lập và đưa vào hoạt động Ủy ban ATTP là mô hình rất đúng, bởi ban này có thể chỉ đạo, điều hành được các đơn vị liên quan đến quản lý ATTP… đúng như kiến nghị của các DN và mô hình này chắc chắn sẽ thành công”- ông Cường nêu ví dụ.
Liên quan đến lĩnh vực ATTP ngành nông nghiệp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Vũ Văn Tám cho rằng, đối với thực phẩm NK, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã đổi mới phương thức kiểm soát thực phẩm NK sang kiểm soát từ gốc thông qua việc đăng kí, kiểm tra tại nước XK để công nhận quốc gia, DN được XK vào Việt Nam… Về thực vật, đã kiểm tra 272.570 lô, tổng trọng lượng trên 18,5 triệu tấn, với hơn 50 loại mặt hàng NK từ trên 60 quốc gia. Kết quả lấy mẫu kiểm tra phát hiện 40/4.796 mẫu (chiếm 0,83%) vi phạm về ATTP. Về sản phẩm có nguồn gốc động vật, đến nay có 45 nước, với 5.712 cơ sở được phép XK vào Việt Nam. Tổng khối lượng động vật, sản phẩm động vật NK là 45.246 lô, với trọng lượng trên 2,1 triệu tấn. Kết quả lấy mẫu kiểm tra phát hiện 357/45.246 mẫu (chiếm 0,79%) vi phạm ATTP.
Liên quan đến truy xuất nguồn gốc hàng hóa, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Phú Cường cho rằng, đây là vấn đề khó đối với hàng hóa lưu thông trên thị trường hiện nay. “Vừa qua, nhiều vụ việc ngộ độc rượu dẫn đến chết người là một điển hình. Có trường hợp uống rượu chết, khi điều tra phát hiện, người này mua rượu bỏ túi nilon bỏ trong cốp xe để uống, việc truy xuất nguồn gốc rất khó khăn”- Ông Cường nêu ý kiến.
DN quan tâm hơn đến ATTP
Tại hội thảo, nhiều DN cũng chia sẻ kinh nghiệm, hiệu quả trong việc đảm bảo ATTP, đồng thời mong muốn được nhà nước cùng cộng đồng DN đồng hành bảo vệ người tiêu dùng. Đánh giá về hiệu quả liên kết vùng nguyên liệu và thị trường, bà Đặng Thị Phương Ninh, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Việt Nam kỹ nghệ súc sản (Vissan) cho biết, trong nhiều năm qua, Visan đã thực hiện chuỗi, như: xây dựng trang trại heo, xây dựng quy trình giết mổ, phân phối khép kín đảm bảo nghiêm ngặt về ATTP. Vissan chuẩn hóa nguyên liệu đầu vào bằng các quy chuẩn phù hợp thông qua các ứng dụng phương pháp khoa học tiên tiến trên thế giới, áp dụng thông tin trong quản lý, nhận diện và truy xuất với toàn bộ thịt heo đạt chứng nhận VietGAP trên hệ thống phân phối. Tiến tới truy xuất nguồn gốc đối với toàn bộ sản phẩm thịt tươi sống và chế biến của Vissan.
Để truy xuất được nguồn gốc thực phẩm, bà Đặng Thị Phương Ninh kiến nghị, Nhà nước cần đưa ra các chính sách phù hợp, vận động nhiều DN cùng đồng hành, như: hạn chế việc bán hàng tại các quầy sạp không đủ điều kiện đảm bảo ATTP, bán hàng trên vỉa hè; hình thành bộ tiêu chuẩn thịt và tiêu chuẩn chăn nuôi tiên tiến để có thể XK nhằm cân đối cung cầu, ổn định thị trường. Truy xuất nguồn gốc sản phẩm phải xuất phát và chịu trách nhiệm từ nhà sản xuất, người tiêu dùng chỉ kiểm tra khi cần thiết thì sự đồng bộ trong phát triển sẽ mang lại nhiều lợi ích cho người tiêu dùng, cộng đồng.
Ông Ngô Minh Hải, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn TH Truemilk cho biết, trên mỗi sản phẩm của TH Truemilk đều có cam kết về chất lượng và nguồn gốc sản phẩm rõ ràng. Bởi vậy, các sản phẩm của Tập đoàn TH Truemilk đều đảm bảo an toàn thực phẩm ở mức cao nhất, người tiêu dùng có thể truy xuất nguồn gốc, nguyên liệu một cách rõ ràng. Tuy nhiên, ông Hải cho rằng trên thực tế còn nhiều điểm cản trở tính tuân thủ đảm bảo ATTP trên bình diện chung. Đó chính là sự chưa minh bạch trong chính sách và tiêu thụ chuẩn sản phẩm. Với ngành sữa đó chính là quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về sữa dạng lỏng (QCVN 5-1:2010/BYT) chưa rõ ràng, khiến nhiều sản phẩm lập lờ về chất lượng công bố, người tiêu dùng thiệt thòi.
Bên cạnh đó, theo các đại biểu, vấn đề thực hiện ATTP hiệu quả phụ thuộc rất lớn vào nhận thức của người tiêu dùng. Chẳng hạn việc ăn tiết canh, ngành Y tế đã cảnh báo rất nhiều, nhưng người dân vẫn ăn, có khi cả làng, cả vùng đều ăn tiết canh. Bà Nguyễn Hồng Minh, nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế cho rằng, trên 50% người tiêu dùng mua thực phẩm ngoài chợ không có nguồn gốc, không có địa chỉ rõ ràng, không có bao gói sản phẩm… Theo bà Minh, việc thành lập một cơ quan ATTP là hết sức cần thiết và cấp bách, các cơ quan quản lý phải bắt buộc các cơ sở sản xuất, chế biến phải áp dụng tiêu chuẩn quốc tế; quản lý thực phẩm trên thị trường cần phải bắt đầu quản lý chợ đầu mối bán buôn là khâu đầu tiên phân phối sản phẩm ra thị trường. Các nhà sản xuất tham gia vào chợ đều phải đạt các tiêu chuẩn quy định cụ thể. Có như vậy người dân và cơ quan quản lý mới truy xuất được nguồn gốc sản phẩm…/.